Ở Việt Nam có rất nhiều loại cá được dân gian chế biến thành những món cá gỏi, mang đậm bản sắc vùng miền và thật thú vị những loại gỏi cá này trở nên thân quen và không thể thiếu được đối với du khách mỗi lần đến một địa phương nào đó. Trong các món cá gỏi ở Việt Nam thì gỏi cá mai ở Vũng Tàu được xem là ngon và lành nhất cho thực khách.

Cá mai có thân hình giống cá cơm (miền Bắc gọi là cá trỏng), nhưng cá mai có thân hình lớn hơn cá cơm, to cỡ ngón tay áp út, thân màu trắng trong, ít tanh, vì thế dân ven biển mới chọn cá mai để làm gỏi. Với người dân Vũng Tàu thì gỏi cá mai trở nên thân thuộc và là món ngon đãi khách quí. Tiếng lành đồn xa nên du khách khi đến Vũng Tàu, nhất là những người biết uống rượu, bia, đều chăm chắm để được thưởng thức món gỏi cá mai.

Để có đĩa gỏi cá mai ngon, nhất thiết phải chọn cá mai thật tươi, cá tươi nhìn mắt thường thấy trong vắt, thấy cả xương bên trong. Muốn có cá mai tươi, thường nhà hàng, hoặc người ăn phải đặt trước với ngư dân, để họ bảo quản và giữ gìn cá tươi lâu hơn, sạch sẽ hơn…Khi có cá mai người ta sẽ làm hết sức cầu kỳ, tỷ mẩn. Từng con cá bé xíu đó được đánh sạch vảy, lấy xương, ướp gia vị để làm chín cá. Có nhiều người còn cầu kỳ hơn là ướp cá mai với nước dừa tươi rồi vắt khô để chế biến…Cá tươi sau khi làm sạch trong vắt nhìn rất hấp dẫn. Gia vị ướp cá gồm giấm, tỏi, chanh, ớt, một chút bột nêm, đơn giản nhưng hết sức tinh tế, thừa chút chua cũng không ngon, mặn một tý cũng làm mất mùi cá gỏi…. Cá sau khi ướp để dăm phút sẽ tai tái, nhưng vẫn tươi trong.  Người chế biến lần lượt rắc thính nếp vào trộn đều, rồi cho thêm rau thơm như húng lủi, kinh giới, húng chanh, húng quế đem trộn đều rồi sắp ra đĩa, phía trên rắc ít đậu phộng rang giã giập, vài lát ớt sừng đỏ tươi bày lên trên trông thật đẹp mắt, mới nhìn đã muốn ăn.

Thưởng thức gỏi cá mai có nhiều cách, thường là ăn cuốn bánh tráng có người thì dùng trực tiếp cho vào bát rồi chấm chan nước chấm lên và cho vào miệng nhai từ từ, tận hưởng hết cái vị giòn, ngọt, bùi, thơm của cá mai hòa quyện rau thơm, đậu phộng, ớt tươi, chua cay mặn ngọt…chiêu thêm hớp rượu trắng hít hà gió biển ô cấp là tiêu tan hết mệt mỏi, sầu đau đeo bám. Có người lại cuốn gỏi mai với rau sống bánh tráng cùng chuối chát, khế chua, dưa leo, húng lủi, húng quế, dấp cá, tía tô…, cũng ngon nhưng theo tôi cách này làm cho cái hương đặc trưng của gỏi cá mai hơi thiêu thiếu. Một loại phụ gia cũng không kém phần quan trọng trong thưởng thức gỏi cá mai là nước chấm. Nước chấm phải được pha chua cay, mặn ngọt vừa đủ, mới tạo nên sự hòa quyện giữa cá và hương vị phối liệu, món ăn mới thực đạt sự thành công cao…

Tôi cũng đã vài lần thưởng thức gỏi cá mai, vậy nên khuyên mọi người đến Vũng Tàu không quên thưởng thức món ăn độc đáo này của Vũng Tàu… 

      Nguyễn Dương