Người Cơ Tu vùng núi Quảng Nam quan niệm, mùa Xuân là mùa tình yêu, mùa của vạn vật sinh sôi nảy nở, mùa của những lễ hội truyền thống và cũng là mùa của những câu hát giao duyên của người Cơ Tu bắt đầu. Những câu hát giao duyên có sức sống mãnh liệt ấy ngân nga theo mây ngàn lan tỏa khắp vùng Trường Sơn và có sức hút kỳ lạ, bởi thẳm sâu câu hát ẩn chứa khát vọng sống của lứa đôi, không chỉ làm đắm say người nghe mà còn là những nét văn hóa bản địa vô cùng đặc sắc.

Mùa Xuân, mùa hát giao duyên của trai gái Cơ Tu vùng núi Quảng Nam.

Điểm xuyết vào bức tranh kỳ vĩ của núi rừng Trường Sơn là những thảm xanh mượt của lúa và ngô trên những thửa ruộng nơi đồng bào dân tộc Cơ Tu sinh sống trải dài từ miền núi cao của huyện Nam Giang, qua Đông Giang lên Tây Giang. Khi mùa Xuân đến, khắp các bản làng Cơ Tu vang lên những điệu hát giao duyên của trai gái Cơ Tu, càng thêm say đắm lòng người: “Là người đàn ông Cơ Tu, biết đánh trống thổi kèn, gánh vác công việc trong làng và biết lo hạnh phúc gia đình/ Là người đàn bà Cơ Tu, biết cấy hái gieo trồng, sớm hôm lo việc ruộng nương lại khéo tay dệt thổ cẩm/ Việc nhà luôn giỏi giang, hát hay múa dẻo tay và dễ thương như những thiên thần...”.

Giữa không gian rộng trước Gươl làng (ngôi nhà làng truyền thống), một đống lửa được đốt lên khi mặt trời vừa lặn xuống núi. Khi một đôi trai gái Cơ Tu đã để ý nhau, tình cảm chớm nở bắt đầu bằng những lời nhắn gửi đầy ngụ ý để rồi thành câu chuyện tình có hậu. “Này cô em bên sông ơi, nhìn em xinh tươi hồn nhiên/ Lòng anh xốn xang muốn được gần em. Ơ, ơ, ơ...! Người con gái hát lại:“Này anh trai bên sông ơi, hẹn anh ngày mai cùng vui/ Chờ anh sang sông em ơi, làm chi cho em làm với/ Mình vui bên nhau tính chuyện dài lâu. Ơ, ơ, ơ...! ”. Đó là các khoảnh khắc tuyệt vời từ những ngày hội làng tưng bừng rộn rã trong điệu múa tung tung - da dá với ánh mắt gặp nhau, nụ cười trao cho nhau... để rồi thầm thương, trộm nhớ: “Chân em gái thon đẹp như thân dong/ Chân em trắng xinh giống cây chuối rừng xanh/ Đôi môi em xinh tựa đóa hoa lơlang/ Lấp lánh trong anh cánh hoa dhavai” và người con gái Cơ Tu đáp lại bằng cách ví von tình tứ: “Con chim a vước ngoan đậu nhánh cây dang/ Con chim a vang xinh đứng trên cây lồ ô/ Ai cõng em qua sông em biếu chiếc vòng vàng/ Ai dắt em qua sông em sẽ trao chiếc vòng bạc”. Cảm giác như người nghe đang hóa thân vào từng chàng trai, cô gái Cơ Tu để trao gửi lời yêu thương, hẹn hò trên những thảm rừng sâu.

Trong các dịp lễ hội, mà giai điệu như dòng mật ngọt nóng bỏng luồn lách vào mỗi trái tim, rung lên nhịp xốn xang xao động, để rồi trói buộc những tình yêu của những trai gái Cơ Tu bỗng cháy mãi như mây ngàn, gió núi, như thác cao, suối sâu, như cây lá đại ngàn. “Mười cô gái Đhol các anh không bằng Đhươt (một) chúng tôi/ Tám cô gái Đhol các anh không bằng Đhươt (một) chúng tôi”. Chàng trai bày tỏ: ”Đẹp! Em đẹp như hoa lơlang/ Rạng rỡ, em sáng bừng sáng như hoa dhavai ”.

Sau những lần hò hẹn, chàng trai và cô gái Cơ Tu trao duyên và nên nghĩa vợ chồng trong niềm vui chung của gia đình và dân làng. Kết quả của tình yêu ấy là mầm sống mới ra đời để người mẹ yêu thương, cất tiếng ru con trong khói lam chiều... Người cha thấy mình đong đầy hạnh phúc để bước chân lên rẫy nhanh hơn, đôi tay khỏe hơn cho xứng với người đàn ông Cơ Tu... Một tổ ấm mới của buôn làng được khai sinh, giờ đây họ lại cùng chung tay vun xới với ước nguyện: “Đôi ta cùng xây đắp cuộc đời/ Trên rẫy ta có nhau, bên suối ta có nhau/ No đói ta có nhau, hạnh phúc ta có nhau ! Ơ, ơ, ơ...”.

Có dịp lên Trường Sơn vào mỗi dịp Xuân về, bạn không thể không đắm mình vào những điệu hát giao duyên luôn ấp ủ một tình yêu đẹp. Những câu hát giao duyên ấy cất lên trong các bản làng trong suốt mùa Xuân, thể hiện tình cảm, đời sống tinh thần vô cùng phong phú mà sâu sắc của đồng bào Cơ Tu. Mùa Xuân, mùa tình yêu và mùa của những câu hát giao duyên cháy bỏng lòng người giữa những đôi trai gái Cơ Tu trên vùng Trường Sơn lại bắt đầu!

Sơn Gia Phúc