Nằm cách trung tâm Tp. Lai Châu khoảng 30km, bản Sin Suối Hồ thuộc xã Sin Suối Hồ, huyện Phong Thổ, tỉnh Lai Châu nằm ở độ cao gần 1.500m so với mực nước biển, cảnh quan thiên nhiên tươi đẹp, khí hậu mát mẻ quanh năm. Từ năm 2015, Sin Suối Hồ đã được công nhận là bản du lịch cộng đồng thu hút đông du khách đến khám phá, trải nghiệm.

Du khách trong không gian của chợ Sìn Suối Hồ

Từ Tp. Lai Châu theo con đường trải nhựa, vượt qua những gấp khúc quanh co của đường đèo ẩn hiện trong mây, bản Sin Suối Hồ hiện ra trước mắt. Con đường dẫn vào bản được đổ bê tông sạch sẽ. Những ngôi nhà của đồng bào dân tộc Mông nằm giữa những vườn địa lan xanh tốt, những vườn đào, mận, thảo quả, táo mèo trĩu quả. Bước chân vào bản, du khách sẽ được các chàng trai, cô gái Mông trong trang phục truyền thống,mời thưởng thức nước thảo quả với mật ong, loại nước uống đặc trưng đong bằng ống tre  cùng các tiết mục văn nghệ đặc sắc, giới thiệu nét văn hóa đặc trưng, mô phỏng cuộc sống hàng ngày của dân tộc Mông chào đón du khách.

Dẫn chúng tôi đi tham quan và giới thiệu về bản du lịch cộng đồng Sin Suối Hồ, trưởng bản Vàng A Chỉnh kể, trước đây đời sống của đồng bào dân tộc Mông nơi đây rất khó khăn, đường giao thông đến bản đều là đường mòn, từ Tp.Lai Châu đến đây rất vất vả. Ở bản rất nhiều người lớn nghiện thuốc phiện, thuốc lào, rượu chè say sưa. Biết được ở nhiều nơi phát triển du lịch cộng đồng khiến đời sống của bà con thay đổi, với trách nhiệm của trưởng bản, anh đã đi vận động người dân bỏ thuốc phiện, vận động người trẻ đi cai nghiện nhưng đến đâu cũng không nhận được sự ủng hộ của bà con. Không lùi bước, Vàng A Chỉnh đã bàn với anh Hàng A Xà, một người có uy tín trong bản giúp làm cho bà con hiểu, phải quyết tâm đưa đời sống của đồng bào Mông nơi đây thay đổi. Từ năm 1995-2005, hai anh là người tiên phong đi vận động bà con cai nghiện. Đến năm 2014, bản Sin Suối Hồ không còn ai nghiện hút nữa. Trưởng bản Vàng A Chỉnh cho biết, cai nghiện được rồi, làm thế nào để dân mình thoát nghèo, khỏi cái đói bao đời bủa vây khi 100% đồng bào dân tộc Mông bản Sin Suối Hồ quanh năm lên nương trồng ngô, lúa?

Đoàn khảo sát tại bản Sin Suối Hồ

Nói và làm, Vàng A Chỉnh bắt tay vào tu sửa nếp nhà mình cho sạch sẽ, gọn gàng, rồi cùng anh Hàng A Xà đi vận động anh em, họ hàng cũng sửa sang, dọn dẹp nhà cửa, thông báo cho tất cả anh em trong bản chung tay sửa sang lại tất cả các khu đất đai, nhà cửa của bản, từ cổng chào cho đến đường vào bản… Rồi tiếp tục vận động nhà ai có điều kiện thì làm dịch vụ homestay đón khách du lịch. Nhà nào không có điều kiện thì nuôi lợn, gà, trồng rau, cung cấp thực phẩm, mỗi nhà một việc, cả bản cùng chung tay làm. Đến năm 2012, toàn bộ đường đi vào bản cho đến các hộ gia đình được đổ bê tông sạch sẽ, đến năm 2015, bản Sin Suối Hồ được công nhận là bản du lịch cộng đồng.

Tiếng lành đồn xa, cứ đến phiên chợ thứ Bảy hàng tuần ở bản Sin Suối Hồ, du khách khắp nơi tìm đến để tìm hiểu nét văn hóa chợ phiên, cùng giao lưu, trò chuyện, bàn chuyện làm ăn, ngắm phong cảnh, ngắm hoa lan và tìm hiểu mô hình 5 không của đồng bào Mông nơi đây. Thời điểm khách du lịch đến bản đông nhất từ tháng 11 năm trước đến tháng 4 năm sau. Trưởng bản Vàng A Chỉnh kể, khởi đầu chỉ có 2 gia đình làm homestay, không biết bắt đầu từ đâu nhưng nhờ sự giúp đỡ huyện Phong Thổ và Sở VHTTDL Lai Châu hướng dẫn bà con cách làm, tổ chức các dịch vụ đón kháchgiới thiệu về văn hóa, về các điểm tham quan cũng như giới thiệu cho khách các món ăn truyền thống của đồng bào dân tộc Mông. Đến nay, cả bản có trên 10 hộ làm homestay. Mỗi homestay có cổng chào, biển báo bằng gỗ với dòng chữ tết bằng dây thừng hoặc dây mây ghi số điện thoại, các dịch vụ, tên chủ nhà… Các homestay được trang trí mang đậm bản sắc dân tộc, rất gọn gàng, sạch sẽ, mang lại cảm giác ấm cúng cho khách đến tham quan, lưu trú. Tại các homestay, nét ẩm thực độc đáo của dân tộc Mông qua các món ăn truyền thống lợn cắp nách, mèn mén, gà đen, rượu ngô, rượu gạo, bánh giày… được giưới thiệu để giúp cho du khách hiểu sâu hơn về nét văn hóa đặc trưng của người Mông nơi đây.

Mặt khác, Trưởng bản Vàng A Chỉnh đã cùng bà con đi sưu tầm, làm mô hình trưng bày các không gian văn hóa ở nhiều điểm trong bản, chợ, giới thiệu các công đoạn làm váy lanh, nhà tỏ tình, khu vui chơi đánh cầu, ném pao, khu bảo tồn mô hình đá ruộng bậc thang, nơi trưng bày lò rèn truyền thống, cối giã gạo, súng kíp, cối xay bột, giã bánh giày, xin ý kiến các chuyên gia về định hướng bảo tồn nhà cổ dân tộc Mông có trên 300 năm và ý kiến khắc phục những điểm chưa hoàn thiện của mô hình du lịch cộng đồng ở Sin Suối Hồ. Cùng với việc mở cửa đón khách du lịch, người dân bản Sin Suối Hồ còn trồng và phát triển giống địa lan, trồng các loại cây ăn quả, mỗi hộ dân nơi đây đều có thu nhập cao trên dưới 50 triệu đồng mỗi năm. Những hộ gia đình vừa trồng địa lan, vừa làm homestay có thu nhập từ 200 triệu đến 300 trăm triệu đồng mỗi năm.

Bản vùng cao Sin Suối Hồ, điểm du lịch cộng đồng của mảnh đất Lai Châu đã thực sự có nhiều đổi thay. Nơi đây có nhiều điều mới lạ, hấp dẫn, mời gọi du khách gần xa đến để hòa mình vào thiên nhiên tươi đẹp, cùng khám phá và trải nghiệm nhiều điều thú vị. 

 Bài, ảnh: Tuấn Sơn