Chiều ngày 5/5, Sở VHTTDL tỉnh Quảng Ngãi đã báo cáo sơ bộ kết quả khai quật khẩn cấp tháp Núi Bút (phường Nghĩa Chánh, thành phố Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi).

TS.Vũ Quốc Hiền, phụ trách khai quật tháp Núi bút báo cáo sơ bộ kết quả.

Bước đầu các nhà khảo cổ và các nhà nghiên cứu đã xác định: Tháp Núi Bút, di tích Chăm mới là một trong số rất ít di tích Chăm được các nhà khoa học Việt Nam phát hiện, khai quật và nghiên cứu đến trước cuộc khai quật này chưa có trong danh sách di tích Chăm được thống kê và khảo cứu.

Qua so sánh sơ bộ bình đồ cũng như hiện vật với những ngôi tháp đã được xác định phong cách và niên đại, có thể đoán định tháp Núi Bút tại Quảng Ngãi thuộc khoảng cuối thế kỷ thứ XI. Điều đặc biệt quan trọng là đã phát hiện tại chỗ (Khu vực hố thiên trong gian thờ) bộ Linga – Yoni bằng đá gần như còn nguyên vẹn thuộc loại lớn nhất của văn hóa Chăm cho đến nay. Đây là bộ Linga –Yoni đầu tiên và duy nhất của cả hai phong cách Chuyển tiếp và Bình Định được phát hiện. Do vậy, ý nghĩa của bộ Linga- Yoni tháp Núi Bút là rất quan trọng cả về khoa học và thực tiễn- TS. Vũ Quốc Hiền, phụ trách phụ trách khai quật khẳng định.

Bô Linga- Yoni mới được phát hiện tại tháp Núi Bút.

Theo báo cáo của Sở VHTTDL tỉnh Quảng Ngãi, sau 1 tháng tiến hành khai quật tại tháp núi Bút (bắt đầu từ ngày 17/2/2017), các nhà khảo cổ đã tiến hành khai quật trên đỉnh Núi Bút với diện tích 400 m2 (20x20m) đã thu được nhiều hiện vật; đã đăng ký số và làm phiếu hiện vật cho 109 hiện vật di tích tháp núi Bút. Các hiện vật thu được bao gồm nhiều loại chất liệu: Đất nung, gốm sứ có men, đá. Ngoài ra còn có gần 2.000 mảnh vỡ hiện vật gồm gạch vỡ, mảnh gốm, sành, sứ. Cơ quan chức năng còn khai quật được hai tượng Kinnari không nguyên vẹn: mất đầu và một phần cánh, hai đầu tượng Nam thần không nguyên vẹn. Đặc biệt bộ Linga - Yoni có kích thước lớn. Linga có đường kính 40cm, cao 43cm. Yoni dài 168cm, rộng 124,4cm, dày 25,5cm bằng đá, gần như nguyên vẹn thuộc loại lớn nhất của văn hóa Chăm được biết cho đến nay. Đây là bộ Linga - Yoni đầu tiên và duy nhất của hai phong cách chuyển tiếp và Bình Định được phát hiện...
Hiện vật điêu khắc trang trí đá và đất nung phát hiện tại đây đều là những hiện vật đẹp và hiếm gặp. Qua đó có thể nghiên cứu, phân tích so sánh để xác định niên đại và phong cách cho di tích tháp núi Bút.

Một số hiện vật trưng bày lại buổi báo cáo kết quả khai quật.

Tại buổi báo cáo, các nhà khảo cổ kiến nghị như: Cần bảo tồn và sớm phục hồi lại nguyên trạng một cách khoa học bình đồ móng tháp Chăm núi Bút; bảo vệ và phát huy di tích bằng một kiến trúc vừa có chức năng bảo vệ, vừa có hình thức thẩm mỹ tương xứng với giá trị và phù hợp với cảnh quan đặc biệt của núi Bút. Ngoài ra, có thể xây dựng tại núi Bút một ngôi đền để đặt và bảo vệ Linga - Yoni tháp núi Bút, cùng các hiện vật có giá trị mới phát hiện để nhân dân và du khách đến chiêm bái, thờ phụng... Tỉnh Quảng Ngãi cần xây dựng hồ sơ đề nghị công nhận tháp Núi Bút là di tích khảo cổ, nghệ thuật kiến trúc Chăm cấp quốc gia; xây dựng hồ sơ đề nghị công nhận bộ Linnga - Yoni, tháp núi Bút là bảo vật quốc gia.

                                                          Tin, ảnh: Nguyễn Đăng Lâm