Là một tỉnh đồng bằng thuộc miền Đông Nam bộ, nhưng Bà Rịa - Vũng Tàu (BR-VT) không chỉ có nhiều bãi biển đẹp, mà còn có rừng núi hoang sơ, nơi ẩn chứa các khu căn cứ kháng chiến một thời hào hùng trong cuộc kháng chiến thần thánh của dân tộc. Cùng các khu di tích lịch sử cách mạng này gắn liền với lịch sử văn hóa lâu đời của tỉnh. 

Khu du lịch Bình Châu

Có thể nói, ở địa phương nào của tỉnh BR-VT cũng đều có tiềm năng du lịch sinh thái, nhưng tập trung đậm đặc nhất là các huyện: Xuyên Mộc; Long Điền; Tân Thành… Nhiều năm qua, lãnh đạo tỉnh BR-VT và nhiều nhà đầu tư đã xác định rõ việc khai thác phát huy thế mạnh sẵn có trong thiên nhiên để đầu tư phát triển các khu sinh thái, nâng cao chất lượng dịch vụ, thu hút khách du lịch trong nước và quốc tế, góp phần đáng kể làm tăng tỷ trong tổng thu nhập quốc dân trong toàn tỉnh. Từng bước khẳng định vai trò, thế mạnh và thương hiệu du lịch BR-VT đã được xây dựng trong nhiều năm qua. Phát triển du lịch sinh thái là một trong những thế mạnh đang nhận được sự quan tâm của các cấp lãnh đạo trong tỉnh và các nhà đầu tư. Do vậy du lịch sinh thái của BR-VT đã phát triển mạnh mẽ gắn liền với phát huy tài nguyên thiên thiên văn hóa bản địa đậm đà bản sắc. Du lịch BR-VT hôm nay, ngoài những khu du lịch, vui chơi giải trí, nghỉ dưỡng, tắm biển mang đẳng cấp quốc tế, khách du lịch còn được tham gia những trải nghiệm thiên nhiên từ các tour du lịch sinh thái ở những địa điểm vốn xuất hiện từ lâu và những địa chỉ mới xuất hiện, đó là: 
Khu du lịch Bình Châu – Phước Bửu
Khu bảo tồn thiên nhiên Bình Châu – Phước Bửu là một trong hệ thống các khu rừng đặc dụng của Việt Nam với  tổng diện tích là 10.537,3ha. Tại đây, còn giữ được hệ sinh thái tự nhiên nguyên sinh, ít bị tác động, động thực vật đa dạng phong phú về loài, có khoảng 796 loài thực vật thuộc 48 chi, trong đó có những loài quý hiếm nằm trong sách đỏ như Cẩm lai bông, Gõ đỏ, Gõ mật, Sơn đào, Giáng hương…. Động vật hiện tại thống kê được 325 loài có xương sống thuộc 97 họ, 30 bộ, trong đó có 34 loài thú, chim, bò sát, ếch nhái thuộc loài quý hiếm nằm trong sách đỏ như: Gà lôi vằn, Bồ câu nâu, chim Cú, lợn rừng, Yến núi… Ở khu du lịch này còn có khoảng 43km sông, suối lớn nhỏ và các bàu, hồ chứa nước như: bàu Nhám, bàu Đắng, Hồ Cốc, Hồ Tràm, Hồ Linh, Hồ Tròn và Hồ Núi Le. Đặc biệt, phía Đông Bắc có suối nước khoáng nóng Bình Châu với nhiệt độ từ 60-800C được phun lên từ trong lòng đất. Qua khảo sát thăm dò, người ta còn phát hiện tại khu vực này có tới gần 70 điểm phun nước nóng lộ thiên đã đưa nơi đây đã trở thành điểm tham quan nghỉ dưỡng và nghiên cứu về bảo tồn đa dạng sinh học, cảnh quan môi trường của hàng triệu lượt học sinh, sinh viên, nhà khoa học, du khách trong và ngoài nước.
Đến Khu bảo tồn thiên nhiên Bình Châu – Phước Bửu, du khách sẽ được giới thiệu về Khu bảo tồn thông qua trình chiếu PowerPoint và các bộ phim tài liệu, tham quan phòng trưng bày với khoảng 600 tiêu bản thực vật, các tranh ảnh về các loài động vật ở Khu bảo tồn và tham quan vườn sưu tập, vườn cây lưu niệm. Ngoài ra, du khách có thể tham gia hoạt động các tuyến dã ngoại, tham quan cảnh quan của rừng, nghỉ ngơi thư giãn, leo núi, cắm trại, thể thao, nghiên cứu các khoa học…. vừa có thể kết hợp tắm biển, nghỉ dưỡng… tại hệ thống các khu du lịch nổi tiếng ven biển Hồ Tràm – Bình Châu như: Khu du lịch Sài Gòn Bình Châu, Khu du lịch Hương Phong, Hồ Tràm Grand…

Tắm bùn khoáng ở suối Bình Châu

Suối Bang
 Khoảng cách từ khu du lịch Bình Châu đến Suối Bang chỉ 5km và thật thú vị nếu bạn được đi xe bò, một loại hình du lịch vận tải thô sơ, nhưng trải nghiệm thì khá vui, độc đáo. Du khách sẽ mất gần một giờ đồng hồ xuyên qua cánh rừng bằng con đường cát trắng mịn, đi giữa những đoạn rừng thưa, rừng rậm, vẳng bên tai là tiếng chim hót, tiếng chí chóe của bầy khỉ, có cả tiếng bầy hươu gọi bạn. Con đường có những đoạn dốc, gập ghềnh tạo nên sự vất vả nhất thời cũng thú vị lắm…
Khi đến nơi, ấn tượng đầu tiên hiện lên là dòng suối trong vắt chảy ra từ các lùm cây và những tảng đá khổng lồ nhưng khá bằng phẳng, có thể để đồ, cắm trại trên những tảng đá này. Thi thoảng giữa dòng suối còn có vài tảng đá nhô lên để bạn vừa tắm, vừa leo lên nghỉ, vui đùa. Điều độc đáo là dòng suối có hai khu, ngăn cách bởi một rặng tre rừng mà các hướng dẫn viên du lịch thường nói vui là “khu cho quý ông” và “khu cho quý bà”. Khu nào cũng đẹp, nước cũng trong vắt, mát lạnh... Còn gì thú vị hơn khi chỉ mới rời thành phố một chút bạn đã được thả hồn vào hoang sơ, đắm mình vào làn nước trong xanh mát rượi. Cái thú tắm suối, không phải ai trong đời cũng được trải nghiệm. Vùng vẫy giữa làn nước trong xanh, róc rách chảy, bạn lại hòa vào thiên nhiên với hoa, bướm, đá, cây rừng xanh tươi, văng vẳng tiếng chim ca hát. Có lẽ bồng lai, tiên cảnh cũng chỉ đến vậy, giữa thiên nhiên nguyên sơ, hoang dã mà bạn được thụ hưởng khi đến Suối Bang. Điểm du lịch này chủ yếu thu hút những học sinh, sinh viên với những tour du lịch dã ngoại hoặc các chuyến picnic… Bạn đã một lần đến đây, chắc khó có thể quên cảm giác lâng lâng giữa khung cảnh thiên nhiên tuyệt đẹp, thanh bình.
Khu du lịch sinh thái Ngọc Sương 
Nằm dưới chân Hòn Dung, thuộc núi Minh Đạm, khu du lịch sinh thái Ngọc Sương thơ mộng thuộc huyện Long Điền tỉnh BR-VT. Với những bãi cỏ xanh rì, vườn trúc lao xao, những cây rơm vàng ươm, xen lẫn các ao nở đầy hoa súng, mang đậm nét đồng quê của vùng Tây Nam bộ. Từ ý tưởng bình dị nhằm xây dựng một vườn trái cây sum suê, mùa nào quả đó, chủ nhân Khu du lịch này mong ước sẽ tạo ra một sản phẩm du lịch đậm chất Tây Nam bộ cho du khách khi đến BR-VT thuộc miền Đông Nam bộ. Nhưng vườn cây trái xanh Ngọc Sương này lại khác hoàn toàn, đặc biệt, đó là sự kết hợp hài hòa giữa thiên nhiên hơi hướng của núi Minh Đạm với nước biển nồng ấm Long Hải thổi vào và xen lẫn tiếng thở róc rách của Suối Tiên, tạo nên âm hưởng rất riêng, độc đáo của bản hòa âm biển, núi rừng nơi đây. Có lẽ không có bất cứ điểm đến Vũng Tàu nào lại đặc biệt, ấn tượng như khu sinh thái Ngọc Sương này. Du khách đến tham quan không chỉ để được hòa mình vào chốn không gian thoáng đãng, thấm đẫm hơi hướng núi rừng và biển cả lại thêm một chút hương đồng, gió nội của làng quê thuần Việt Tây Nam bộ, để từ đó có những trải nghiệm thú vị thăng hoa khó quên trong đời. 
Ở đây, du khách có thể trải nghiệm cảm giác đi bộ trên những cây cầu gỗ bắc ngang dòng kênh, hay thuê cần câu câu cá tận hưởng thú an nhàn, hay thử sức khéo léo của mình bằng cách điều khiển những con đò nhỏ. Cũng có thể, du khách dạo bộ trong vườn cây với hàng trăm cây xoài, cây mít, hít hà mùi thơm từ trái chín dậy cả một góc vườn. Đặc biệt bạn có thể tận hưởng cảm giác được thưởng thức vị ngọt thơm nguyên sơ của trái cây khi hái ăn tại chỗ trong vườn, hoặc hái mang về mà không phải trả thêm chi phí. Điều đơn giản đó đã làm cho Ngọc Sương thêm quyến rũ, thơ mộng, đằm thắm, bình dị và sâu lắng. 

Khách tham quan núi Dinh

Chùa Khỉ
Gần đây, trong hành trình đến Long Hải, nhiều du khách không ngần ngại chọn chùa Khỉ làm điểm tham quan.  Ở đây bên cạnh cảnh đẹp thiên nhiên đẹp đẽ hùng vĩ, còn có những chú khỉ nghịch ngợm, được các sư trong chùa nuôi thả tự nhiên trên dãy núi Kỳ Vân phía sau chùa. Theo một vị sư trong chùa cho biết: tên của chùa là Thiền viện Chơn Nguyên, nhưng vì nuôi rất nhiều khỉ nên nhân dân trong vùng gọi tắt là chùa Khỉ. Khỉ ở đây ban đầu chỉ có vài chục con, nhưng đến nay đã sinh sôi đến hơn 200 con và chúng lấy khuôn viên chùa làm nơi vui chơi, lấy núi Kỳ Vân làm nơi trú tránh…Các sư trong chùa thường xuyên cho chúng ăn và du khách đến đây cũng mang trái cây, bánh trái đến cho chúng. Đặc biệt khỉ ở đây nghịch ngợm nhưng không phá phách hoặc cướp giật đồ của du khách như một số nơi khác có nuôi khỉ… Nổi bật giữa muôn ngàn cây lá xanh tốt, những tuyệt tác từ đá do thiên nhiên kiến tạo sẽ làm cho du khách ngạc nhiên đến thú vị, khi thấy hình đá nào là: “rắn ngậm ngọc” biểu tượng cho sự phồn thịnh; một tảng đá lớn hình dáng như tượng đầu Phật gợi sự an lành; một tảng khác giống như một con voi khổng lồ quỳ phục; một cây bồ đề trăm tuổi, gốc và rễ len lỏi trong từng hốc đá gợi nhớ dáng vẻ cổ kính linh thiêng nơi cửa Phật, nét độc đáo đó, làm nên sự hấp dẫn của ngôi chùa nơi này.
Núi Dinh 
Núi Dinh có diện tích khoảng 60km2, nằm cách TP. Bà Rịa khoảng 5km về phía Bắc, thuộc huyện Tân Thành. Với độ cao gần 500m cùng nhiều thắng cảnh đẹp, Núi Dinh đang là điểm hút khách du lịch mê trèo đèo lội suối. Núi Dinh là một trong những điểm đến nổi bật của loại hình khu du lịch sinh thái ở BR-VT, hội tụ những giá trị nổi bật về phong cảnh thiên nhiên tươi đẹp, về văn hóa, hay lịch sử phong phú, đồng thời nơi đây cũng nổi tiếng với một bầu không khí trong lành, độc đáo, có người còn ví Núi Dinh là Đà Lạt thứ 2 của Việt Nam. Không chỉ được biết đến là điểm du lịch sinh thái đơn thuần, mà Núi Dinh còn được nhiều du khách tìm đến khám phá du lịch tâm linh, hay tín ngưỡng. Bởi ở khu vực Núi Dinh có nhiều ngôi chùa nổi tiếng, và trong đó có nhiều ngôi chùa có giá trị lớn về mặt tôn giáo, nghệ thuật kiến trúc độc đáo với nhiều nét riêng và đặc sắc như là chùa Hang, hay chùa Đại Tùng Lâm, chùa Tây Phương…. Mỗi kiến trúc ở trên núi như một biểu tượng văn hóa tâm linh của người dân địa phương. Hoàng hôn là thời điểm Núi Dinh phủ trắng có hơi sương mờ ảo, khiến cho du khách cảm thấy se lạnh và không gian trở nên huyền ảo, lung linh... Đây là lý do khiến cho Núi Dinh thu hút, giữ được bước chân du khách. Ngoài ra nơi đây cũng là địa danh tập trung rất nhiều di tích lịch sử như hang Dây Bí, hang Ông Trọng, hang Tổ, hang Mai, hay căn cứ Bưng Lùng… gắn liền với lịch sử của địa phương. Ở BR-VT còn một loạt các khu du lịch sinh thái nằm rải rác khắp tỉnh như: Khu DLST Du Sơn; Khu DLST Phú Mỹ Phương; Khu DLST Tứ Phương Thất Đảo; Khu DLST Bưng Bạc; Khu DLST Sài Gòn – Bình Châu; Khu DLST Hồ Mây; Khu DLST Biển Sao Mai Resort; Khu DLST Trái Cây….
Du lịch sinh thái là loại hình du lịch dựa vào thiên nhiên gắn với bản sắc văn hóa địa phương, có sự cộng hưởng của cộng đồng dân cư nhằm phát triển bền vững, đáp ứng nhu cầu hiện tại nhưng không phá vỡ hệ thống cảnh quan tự nhiên. Cứ theo cách định nghĩa đó thì Du lịch sinh thái của BR-VT chưa được đầu tư thỏa đáng. Đa phần những khu du lịch sinh thái hiện nay trên địa bàn tỉnh mới dừng lại ở góc độ chỉnh trang, khai thác, chưa được đầu tư một cách thỏa đáng. Đầu tư xây dựng dịch vụ, xây dựng sản phẩm độc đáo, đặc sắc cuốn hút du khách đến vui chơi, nghỉ dưỡng, trải nghiệm và khám phá rất cần đến nhưng loại hình sản phẩm độc đáo, mới lạ cuốn hút khách, không chỉ là ngày nghỉ cuối tuần, mà còn là những đợt nghỉ dài hạn, những thị trường khách trong nước và quốc tế ưa du lịch khám phá, mạo hiểm phải quan tâm đến thị hiếu, nhu cầu của họ để có sản phẩm, dịch vụ tương thích, có như vậy mới lôi cuốn được khách đến BR-VT một cách hiệu quả nhất. Hiện nay một số khu du lịch như: Sài Gòn - Bình Châu và khu nghỉ dưỡng Hồ Cốc, tận dụng điều kiện tự nhiên để tạo thêm các dịch vụ bổ trợ như tắm biển, nghỉ dưỡng, tắm bùn, ngâm chân, massage vật lý trị liệu, câu cá sấu, cưỡi ngựa trong rừng… Còn lại một số khu du lịch sinh thái khác chưa tạo ra được sản phẩm đặc trưng, độc đáo, hoạt động mang tính thụ động nhỏ, manh mún…Tới đây khi du lịch vui chơi giải trí phát triển mạnh, thì loại hình du lịch sinh thái cũng sẽ được cùng tiến để phân khúc này ngày một chủ động hơn phát huy thế mạnh tiềm năng của mình. Có thể nói BR-VT, mảnh đất màu mỡ cho du lịch phát triển, bởi ở đây hội đủ mọi yếu tố để xây dựng các sản phẩm du lịch mang sắc thái riêng, độc đáo và hiệu quả, góp phần vào sự phát triển chung của toàn tỉnh BR-VT.

Nguyễn Cường