Kỳ 1: Phóng viên vào nghề GrabBike

Có thể khẳng định rằng, Grab không phải là một đơn vị kinh doanh vận tải, họ chỉ cung cấp nền tảng công nghệ để những người kinh doanh vận tải đăng ký và sử dụng. Tuy mới xuất hiện nhưng Grab đã chiếm lĩnh thị trường bởi những tính năng vượt trội, mang đến nhiều tiện ích như giá cạnh tranh lại được biết trước, minh bạch hơn so với loại hình vận chuyển hành khách thông thường. Vì thế, dễ nhận thấy xu thế dùng Grab ngày một nhiều.

Tài xế Grab, nếu chịu khó “cày” thì mỗi tháng thu nhập có thể từ chục triệu đồng, chưa kể chương trình thưởng tuần, thưởng tháng. Điều kiện để trở thành tài xế GrabBike cũng khá đơn giản: Chỉ cần trên 18 tuổi, có xe gắn máy, bằng lái xe moto 2 bánh và điện thoại thông minh. Cùng với việc linh hoạt trong giờ giấc đã thu hút sự tham gia của nhiều người, nhiều tầng lớp lao động làm bán thời gian hoặc chọn luôn như là một nghề chính.

Tác giả làm tài xế Grabike

Từ những cuốc xe

Năm 2011, hai người Malaysia là Anthony Tan và Hooi Ling Tan nảy ra ý tưởng về ứng dụng đặt xe Grab. Đây là ứng dụng cài đặt trên thiết bị di động (điện thoại thông minh – PV) để đặt xe hơi, xe máy, chuyển phát... bằng hình thức tận dụng xe sẵn có của mỗi cá nhân, bất kỳ ai (đáp ứng tuổi từ 18 – 58) đều có thể trở thành tài xế toàn thời gian hoặc làm thêm (bán thời gian – PV).

Bắt đầu từ năm 2012, Grab nhanh chóng phát triển tại 6 nước ASEAN, gồm Việt Nam, Singapore, Malaysia, Thái Lan, Philippines và Indonesia. Đến năm 2016, Grab có mặt tại Myanmar. Gia nhập vào Việt Nam từ năm 2014, Grab nhanh chóng được người Việt Nam đón nhận.

Tác giả cũng là người thường xuyên sử dụng dịch vụ Grab vì giá rẻ, chưa đi đã biết giá cước, minh bạch chẳng phải tranh cãi, dịch vụ tốt lại có thể giám sát hành trình nên hoàn toàn an tâm.

Do sự linh hoạt giờ giấc, chạy Grab được coi là một nghề bán thời gian phù hợp cho mọi giới. Có lẽ cũng vì thế mà tài xế Grab có thể là anh thợ hồ, bạn sinh viên, cô nhân viên văn phòng, bác lao công, chàng cử nhân, thậm chí cả những người đang theo học chương trình sau đại học… Họ đến từ nhiều tỉnh thành trong cả nước như Bình Phước, Bình Dương, Đồng Nai, Trà Vinh, Sóc Trăng, Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Trị, TP.HCM… và mỗi tài xế Grab có một số phận và cuộc đời riêng. Tất cả đều vì cuộc sống phải mưu sinh.

Theo chia sẻ của các tài xế Grab, nếu chịu khó “cày” thì mỗi tháng thu nhập có thể từ chục triệu đồng, chưa kể chương trình thưởng tuần, thưởng tháng. Có lẽ, lời chào mời đó đã thu hút sự chú ý của nhiều tầng lớp. Bởi thế mà, số lượng đối tác chạy GrabBike ngày càng nhiều. Trang “Hỗ trợ đối tác Grab 2 bánh – HCM” dành cho các đối tác chạy GrabBike trên facebook (đây là hội “kín”, muốn tham gia phải là tài xế GrabBike (có số ID – PV) cũng đã lên đến hơn... 45.000 người và không phải tài xế GrabBike nào cũng vào.

Rõ ràng, GrabBike có một sức thu hút. Để hiểu hơn và phản ánh một cách chân thật cuộc sống đời thường đằng sau “ánh hào quang” mức thu nhập từ lời “đồn đoán” của các tài xế, tác giả quyết định trở thành đối tác của Grab.

Bàn đăng ký chạy Grab lúc nào cũng đông người

Trở thành GrabBike

Một ngày trung tuần tháng 11, dù đã xế chiều nhưng điểm kiểm tra xe của người muốn chạy GrabBike (268 Tô Hiến Thành, Q.10, sau lưng Big C) vẫn đông nườm nượp. Hàng chục người kiên nhẫn ngồi trên xe máy dài dằng dặc đủ các loại từ Wave, Sirius, Air Blade, Exciter… nhích từng chút một chờ đến lượt.

Nơi kiểm tra giấy tờ là một cái bàn nhỏ, hai nhân viên làm không ngơi tay. Để trở thành đối tác của Grab, mọi thủ tục cũng khá đơn giản. Đối tác là sinh viên, hồ sơ sẽ phải có thêm thẻ sinh viên (còn hiệu lực); đối tác khác thì phải có Sơ yếu lý lịch (có công chứng còn thời hạn).

Sau khi kiểm tra chất lượng xe và kỹ năng lái xe, do tôi chưa đủ hồ sơ nên được hướng dẫn mua hai (2) tờ Sơ yếu lý lịch, điền đầy đủ thông tin, mang theo chứng minh thư nhân dân tới phường 8, quận 10 (nằm trên đường Nguyễn Tri Phương) để chứng thực.

Qua vòng kiểm tra xe và giấy tờ, tôi được hướng dẫn lên lầu học cách xài ứng dụng nhận khách và quy tắc ứng xử. Sau đó, tất cả phải làm một bài kiểm tra 20 câu, đúng 17 câu trở lên mới được đậu. Nếu không đậu, sẽ phải mất thêm thời gian 4 tiếng đồng hồ để học lại.

Đậu bài kiểm tra sát hạch, mỗi người sẽ được cấp một mã số (gọi là số ID – PV) để trở thành đối tác của Grab. Sau đó, phải đóng một khoản tiền ban đầu vào tài khoản ví điện tử Momo, mức đóng ban đầu khoảng 500.000 đồng, bao gồm mức tối thiểu để có thể chạy GrabBike là 100.000 đồng và tiền đồng phục. Grab sẽ thu 20% phí chiết khấu từ tài khoản này. Sau 24 tiếng đồng hồ, tài khoản sẽ được kích hoạt, trở thành đối tác của Grab.

Trở thành đối tác của Grab, tôi mới hiểu rằng, muốn kiếm được khoảng 300.000 đồng/ngày (bằng thu nhập của phụ hồ), tài xế GrabBike sẽ phải “chạy có khách” trên quãng đường khoảng 100km (không tính lúc chạy “xe không” tìm khách).

Giá tiền mà tài xế Grab thực lãnh, không phải là giá cước hiển thị trên ứng dụng đặt chỗ đã báo giá mà khách hàng book trước đó. Theo cách tính của Grab, quãng đường có chiều dài đến 2km thì mức giá cố định sẽ là 12.000 đồng (trung bình 6.000 đồng/km). Tuy nhiên, rất ít khi tài xế nhận được những cuốc như thế. Đa phần, những cuốc khách hàng book sẽ có quãng đường dài hơn 2km, khi đó Grab sẽ tính giá cước 3.800 đồng/km. Thế nhưng đó chưa phải là số tiền thực lãnh của tài xế GrabBike, phải trừ 20% chiết khấu của Grab, tương đương 800 đồng/km, trừ tiền xăng 400 đồng/km.

Để dễ hiểu hơn, chúng ta tạm hình dung thế này, một cuốc xe tôi chạy từ Lotus Saigon Hotel (Q.3) ra sân bay quốc tế Tân Sơn Nhất (quận Tân Bình) với đoạn đường khoảng 5,4km, số tiền được hiển thị trên ứng dụng báo giá là 28.000 đồng, nhưng số tiền mà tôi thực lãnh sẽ là 28.000 đồng – 5.600 đồng (20% chiết khấu cho Grab) – 2.200 đồng tiền xăng – 1.500 đồng (chi phí tiền điện thoại, bao gồm cả phí cho một cuộc gọi và dịch vụ 3G) = 18.700 đồng.

Chạy Grab, hoàn toàn chủ động nên có thể xem đây là một công việc làm thêm hiệu quả. Nhưng chọn nó làm nghề kiếm sống lại không dễ dàng...

(Còn nữa)